KATAPUSANG PANAMILIT NI DR. RIZAL

(Hinubad ni Mons. Fernando Buyser)

I

Arinako, Yutawohang ginasimba, banwa sa Adlaw hinigugma!

Mutya sa dagat sa Sidlakan, among nausik nga matahum-tanaman!

Sa subó ug lawos nga kinabuhi, sa paghatag kanimo ako masadya,

Bisan pa kon labing masiga, labing linghod, labing binulakan pa,

Mao man usab ihatag ko kanimo, ihatag ko tungod sa imong kaayuhan!

II

Sa mga hawan sa panggubatan, sa pagpakig-away nga sinalimuang,

Uban naghatag kanimo sa ilang kinabuhi, way panukó, way ping-it;

Ang dapit wala igasapayan; kalisod, kadaugan kun kalipayan,

Bitayan kun hawan nga binuksan, gubat kun mabangis nga pagsakit,

Magsama ra man sila kon pangayuon sa Yutawohan kun sa pinuy-anan.

III

Ako mamatay kon akong makita nga ang langit nagapula-pula na

Ug sa tapos magpahibalo sa adlaw, luyo sa maitom nga panganuron;

Kon sa kapula gakinahanglan ka aron itina sa imong kabuntagon,

Ibisibis moa ng akong dugó, pabuhagaya siya sa maayong takna,

Ug, sa usa ka kidlap sa imong talisubang nga suga, siya puluga!

IV

Ang akong mga damgo sa bayong pa akong laki nga nagaka-ulitawhay,

Ang akong mga damgo sa pagkabatan-on, sa kabaskog na nagaduay,

Mao ang pagtan-aw kanimo ug usa ka adlaw, hiyas sa dagat sa Sidlakan,

Mamala ang maitom mong mga mata, pinataas ang agtang mong mahapsay,

Walay mga lama, walay mga kunot, walay mga buling sa kaulawan!

V

İDaman sa akong kinabuhi, akong tinguha nga buhi ug labing mainit!

İKagawasan, kanimo gasinggit ang kalag nga mugikan na hapit!

İKagawasan!....İoh, pagkatahum ang pagpakapukan aron ka mahaulog,

Mamatayng gahatag kanimo ug kinabuhi, mamatay ubos sa imong langit

Ug sa imong palhi nga yuta sa walay-katapusan mahakatulog!

VI

Kon sa ibabaw sa akong lubnganan, mugitib usa ka adlaw, makita mo

Sa taliwala sa mabaga nga sagbot, yano, mapaubsanon nga bulak,

Ipaduol siya sa imong mga ngabil ug halukan mo ang kalag ko,

Ug, sa ilalom sa lubnganan nga mabugnaw, sa akong agtang babation ko,

Sa imo nga kalumó ang hinagawhaw ug ang kainit sa imong inalibwak.

VII

Biyai ang Bulan nga, sa iyang sugang malinaw ug malumo, magtan-aw kanako,

Biyai nga ang banagbanag magpadala sa iyang dan-ag nga humalapit;

Pasagdi nga ang hangin, sa iyang dinahunog nga makusog, magabakhó,

Ug kon mukunsad ug mubatog ang usa ka langgam sa ibabaw sa Krus ko,

Pasagdi nga ang langgam magalaylay sa usa ka awit sa pagpakigdait.

VIII

Pasagdi nga ang Adlaw nga nagalagiting sa mga ulan magapahanaw

Ug sa langit managpamalik sila nga putli uban sa akong tinuwaw;

Biyai nga sa sayó kong kamatayon maghilak usa ka maó nga higala;

Ug kon, adunay tungod kanako magaampo, sa mga hapon nga malinaw,

Magaampo ka usab, İoh Yutawohan!, tungod sa pahulay ko kang Bathala.

IX

Magaampo ka tungod sa tanan nga nangamatay nga walay palad;

Tungod sa tanang gaantos sa mga pagsakit nga walay ikaduha;

Tungod sa mga kabus namong inahan nga nanaghilak sa kaguol nila,

Tungod sa mga ilo ug mga balo, tungod sa mga binilanggong gisamad,

Ug pag-ampo tungod kanimo nga, sa matuod mong katubsanan, makakita ka.

X

Ug kon sa gabiing madulom ang lubnganan sa kangitngit pagaliminan

Ug lunlon mga bukog na lamang nangaging maoy magatukaw didto,

Dili mo bungkagon ang iyang kahilom, dili mo tugawon ang tinago;

Tingali kon makabati ka ug honi sa kitara kun sa talutang,

Ako kana, hinigugmang Yutawohan, ako mao nga nagaawit kanimo.

XI

Ug unya kon ang akong lubnganan, sa ngatanan na gihikalimtan,

Wala na siyay krus bisan bato nga magatimaan sa iyang dapit

Pasagdi nga pagadaruhon sa tawo, sa iyang sarul isawilik,

Nga ang tanan kong mga abog una sila managpamalik sa kawalaan,

Nga sa alikabo sa imong alpumbra mahatipon sila ug maha-uban.

XII

Nan, sa ingon niana walay sapayan nga sa kalimot ibutang mo ako!

Ang kahanginan mo, mga bukid mo, mga patag mo labangon ko;

Malanugon ug mananoy nga honi mamao ako alang sa dalunggan mo;

Kahumot, kahayag, mga bulok, dinaguhob, awit, inaguló,

Magasublisubli sila kanunay sa lintunganay sa akong pagtuo.

XIII

Yutawohan ko nga ginasimba, kasakit sa akong mga kasakitan;

Hinigugmang Pilipinas, ang katapusan kong panamilit pamatia!

Naa kanimo tanan gibilin ko; akong mga gugma, akong mga ginikanan;

Muadto ako didto diin walay mga ulipon, berdugo ug mga tampalasan,

Diin ang pagtuo dili mupatay, diin ang magahari mao si Bathala!

XIV

Arinako, mga ginikanan ug mga igsoon, katipik sa kalag ko,

Mga higala sa pagkabatan-on sa nawala nga panimalay!

Pagpasalamat kamo, kay magapahulay na ako sa adlaw nga mabudlay,

Arinako, matam-is nga “Estranjera”, higala ko, kalipay ko!

Arinako, hinigugmang mga binuhat!....İPagkamatay maoy pagpahulay.

PAHAMATNGON:

            Kini mao ang giila nga maayong pagkahubad, labaw kay sa nahamantala sa BISAYA, sa NASUD ug sa ANG KATARUNGAN, ubos sa ngalan ni “Floripinas”.  Gibasa kini sa taghubad didto sa Buktol, Jagna, Bohol, sa ika-30 sa Disyimbri ning tuig 1936, sa human ang Misa solemne nga gipahanungod sa ika 40 ka sumad sa pagkamatay ni Balaan Dr. José Rizal.

SOURCE:

Buyser, Fernando Aquino (1936). Katapusang Panamilit ni Dr. Rizal. BASAHON SA MGA BALAK (pp. 265-268). Mabini Press, Sugbu.